Chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang mang một dáng vẻ yên bình, tĩnh lặng nhưng lại chứa đựng giá trị lịch sử to lớn trong lịch sử văn hóa Phật giáo của Việt Nam.
Nội Dung Chính
Chùa Vĩnh Nghiêm ở đâu?
“Ai qua Yên Tử, Quỳnh Lâm
Vĩnh Nghiêm chưa tới thiền tâm chưa đành”
Chùa Vĩnh Nghiêm nằm trên địa bàn của xã Trí Yên, huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang. Chùa còn có tên gọi khác là Chùa Đức La.
Chùa nằm bên nút giao giữa hai con sông Lục Nam và sông Thương (Nơi đây còn có tên gọi khác là ngã ba Phượng Nhãn). Chùa được bao bọc bởi những dãy núi cao và đối diện là vương phủ của Trần Hưng Đạo và đền Kiếp Bạc.
Lịch sử chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang
Theo ghi chép lưu lại trên văn bia thời nhà Trần được đặt tại chùa thì nơi đây được xây dựng bởi Đức Tổ Điều Ngự Pháp Loa. Các đời vua cùng quan lại và người dân thập phương đến cúng bái hàng năm rất đông. Chùa này cùng với chùa Sùng Nghiêm, tổng cộng 72 chốn tùng lâm được ghi danh lại trên bia đá đặt ở chùa Hoa Nghiêm trên núi Yên Tử.
Theo tương truyền kể lại thì chùa Vĩnh Nghiêm có từ đầu thời vua Lý Thái Tổ (1010 – 1028) có tên chữ Vĩnh Nghiêm tự. Đến thời vua Trần Thái Tông thì có nhiều vị cao tăng tới tu hành nên được tu tạo lại nguy nga, tráng lệ hơn.
Khi vua Trần Nhân Tông từ bỏ ngai vị để tu hành, người đã để thụ giới tại chùa Vĩnh Nghiêm và chùa Ngọa Vân (Yên Tử). Chính ngài là người đã sáng lập nên phái Thiền tông Trúc Lâm của Việt Nam.
Sau này có một số vị sư sau khi tu hành ở đây đã quyết định vào Sài Gòn và xây dựng thêm một ngôi chùa Vĩnh Nghiêm nữa tại địa chỉ 339, Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường 7, quận 3.
Kiến trúc chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang
Chùa Vĩnh Nghiêm là một trong những ngôi chùa cổ có quy mô lớn , toàn bộ khuôn viên chùa được bao bọc bởi lũy tre dày đặc có diện tích khoảng 1 ha.
Khuôn viên chùa được chia thành 4 phần là: Tòa Thiên đường, toàn Thượng điện, nhà Tổ đệ nhất, gác chuông, nhà Tổ đệ nhị và một số công trình khác.
Khu vực đầu tiên
Khu vực này bao gồm Bái đường, nhà Thiêu hương và Thượng điện.
Bái đường
Bước qua cổng tam quan được xây từ gạch khoảng 100 m bạn sẽ bắt gặp Bái Đường hay còn được biết đến với các tên chùa Hộ. Sân trước Bái Đường có trồng hai hàng thông cổ thụ có từ thời điểm chùa mới được xây dựng. Ngoài ra sân có đặt một tấm bia đá 6 mặt được dựng vào năm Hoằng Định thứ 7 (1606) ghi chép lại quá trình xây dựng chùa.
Ở một góc sân là vườn tháp mộ, nơi yên nghỉ của 5 vị sư đã từng tu hành ở đây: Phù Lãng Trung pháp, Thông Duệ ứng Duyên, Thanh Quý, Tịnh Phương Sa môn, Thanh Hanh.
Thiêu hương và Thượng điện
Hai gian nhà này được xây dựng theo lối kiến trúc tàu bảy, đao lá, mái lợp theo kiểu con chồng. Bên trong gian nhà được trang trí bằng những bức chạm khác tỉ mỉ lộng lẫy hình hoa lá, chim muông và được sơn son thiếp vàng.
Khu vực thứ hai
Cùng lối sắp đặt theo kiểu chữ Công giống như khu vực thứ nhất nhưng khu vực này có diện tích nhỏ hơn, các gian nhà cũng được xây thấp hơn.
Nơi đây có nhà Tổ đệ nhất, nơi đặt bàn thờ vua Trần Nhân Tông. Tượng ông được đặt ở gian nhà ngoài và ba tổ Trúc Lâm được đặt trong hậu cung, phía trên có đặt tấm hoành phi “Trúc Lâm hội Thượng”
Khu vực thứ ba
Khu vực thứ ba bao gồm 1 gác chuông cao 2 tầng, lợp 8 mái. Gác chuông sử dụng vật liệu xây dựng kết hợp giữa gỗ và gạch nung. Trung tâm gác có treo một quả chuông lớn còn bốn đầu bảy có treo thêm những chiếc chuông gió.
Khu vực thứ tư
Khu vực cuối cùng của chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang được xây theo kiểu chữ Đinh. Đây là khu vực nhà Tổ đệ nhị, là nơi thờ Tổ Pháp Loa. Trước đây còn có hai dãy nhà Tả vu và Hữu vu rộng 18 gian phục vụ sinh hoạt, đời sống hàng ngày của các nhà sư đến đây tu hành.
Gần đây chùa Vĩnh Nghiêm đã được trùng tu lại với quy mô nguy nga, tráng lệ như nguyên bản.
Kho tàng lịch sử Phật giáo Việt Nam tại chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang
Hiện nay ở chùa Vĩnh Nghiễm vẫn còn lưu giữ được những bức tượng các vị Tổ dòng Trúc Lâm, tượng các vị sư Tổ, Hộ Pháp, La Hán, … Tất cả đều có niên đại lâu đời và có giá trị lịch sử cao.
Trong chùa còn có một chiếc mõ khổng lồ dài gần nửa mét được sơn đen bóng có đề hai dòng chữ Phạn. Ngoài ra nơi đây còn sở hữu 10 gian nhà lưu trữ hàng nghìn bộ ván kinh có tuổi đời lên tới 700 tuổi.
Những bản khắc in bằng chữ Nôm và Hán này mang giá trị nghiên cứu lịch sử cao và đã được UNESCO công nhận là Di sản kí ức thế giới thuộc khu vực châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2012.
Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm
Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm được tổ chức vào ngày 14 tháng 2 Âm lịch hàng năm. Đây là một trong những lễ hội thu hút đông đảo các tín đồ Phật giáo từ khắp mọi miền đất nước và cả khách du lịch nước ngoài.
