Chùa Một Cột Hà Nội – đóa sen vươn thẳng giữa trời – một trong những di tích lịch sử văn hóa lâu đời, là biểu tượng của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
Nội Dung Chính
Chùa Một Cột ở đâu?
Chùa Một Cột nằm ở Đội Cấn – quận Ba Đình, Hà Nội. Là ngôi chùa nằm giữa lòng Thủ đô.
Chùa một cột Hà Nội – di tích lịch sử văn hóa lâu đời
Chùa Một Cột hay Chùa Mật (gọi theo Hán-Việt là Nhất Trụ tháp ) còn có tên khác là Diên Hựu tự hoặc Liên Hoa Đài (Đài Hoa Sen).
Chùa Một Cột là ngôi chùa có kiến trúc độc đáo ở Việt Nam.
Chùa Một Cột Hà Nội được vua Lý Thái Tông (1028-1054) cho khởi công xây dựng vào mùa đông tháng mười (âm lịch) năm Kỷ Sửu 1049.
Chùa Một Cột chỉ có một gian nằm trên một cột đá ở giữa hồ Linh Chiểu nhỏ có trồng hoa sen. Truyền thuyết kể lại rằng, chùa được xây dựng theo giấc mơ của vua Lý Thái Tông và theo gợi ý thiết kế của nhà sư Thiền Tuệ.
Vào năm 1049, vua đã mơ thấy được Phật bà Quan Âm ngồi trên tòa sen dắt vua lên tòa. Khi tỉnh dậy, nhà vua kể chuyện đó lại với bày tôi và được nhà sư Thiền Tuệ khuyên dựng chùa, dựng cột đá như trong chiêm bao.
Đồng thời, làm tòa sen của Phật bà Quan Âm đặt trên cột như đã thấy trong mộng và cho các nhà sư đi vòng quanh tụng kinh cầu kéo dài sự phù hộ, vì thế chùa mang tên Diên Hựu.
Cạnh chùa Một Cột ngày nay còn có một ngôi chùa có cổng tam quan, với bức hoành phi ba chữ “Diên Hựu tự”, để mở rộng quy mô cho chùa Một Cột trong việc thờ cúng, tụng kinh Phật và sinh hoạt của các tăng ni (trong quần thể chùa Diên Hựu lúc đó).
Kiến trúc của chùa Một Cột Hà Nội
Chùa Một Cột có kiến trúc độc đáo với kết cấu hình vuông, nằm trên một trụ đá, phía trên gồm một hệ thống những thanh gỗ tạo thành bộ khung sườn kiên cố đỡ cho ngôi chùa dựng bên trên, giống như một đóa hoa sen vươn thẳng lên từ mặt hồ.
Chùa Một Cột hiện nay chỉ là một phần trong quần thể kiến trúc chùa Diên Hựu xưa để ghi nhớ lại nơi đây đã từng có một công trình kiến trúc độc đáo.
Chùa Một Cột xây ở giữa hồ nước thả sen, mỗi cạnh hồ 20m, có tường thấp bao xung quanh. Tuy quy mô của chùa không lớn nhưng nó lại mang đến một vẻ đẹp rất riêng, được dựng lên chỉ bằng một cột trụ nhưng vẫn có thể đứng vững chãi, không gì đánh đổ được qua thời gian.
Trong chùa, tượng đức Phật Quan Âm ngồi trên một bông sen bằng gỗ sơn son thiếp vàng, ở vị trí cao nhất. Phía trên tượng Phật là hoành phi “Liên hoa đài” gợi nhớ sự tích nằm mộng của vua Lý dẫn tới việc xây dựng chùa.
Từ sân lên sàn chùa để tụng kinh lễ bái, phải bước qua 13 bậc thang rộng 1,4m, hai bên tường gạch, gắn bia đá giới thiệu lịch sử ngôi chùa.
Ao nước phía dưới chùa Một Cột Hà Nội được bao quanh bởi lan can làm bằng những viên gạch sành tráng men xanh. Trong vườn chùa còn có một cây bồ đề sum xuê từ đất Phật, do tổng thống Rajendra Prasad tặng nhân dịp Chủ tịch Hồ Chí Minh qua thăm Ấn Độ năm 1958.
Ngoài ra, chùa Một Cột Hà Nội là công trình kiến trúc có tính thẩm mỹ cao, thể hiện qua nghệ thuật tạo hình trên mặt nước, điêu khắc đá, hội họa, chạm vẽ hành lang… phản ánh những giá trị văn hóa cổ xưa, và mang đậm tính dân tộc.
Chùa Một Cột Hà Nội ngày nay
Chùa ngày nay tuy không được tạo hình như những cánh hoa sen trên cột đá xưa nhưng hình ảnh về một ngôi chùa nằm giữa mặt nước vươn cao vẫn gợi hình về một bông hoa sen – loại hoa đẹp, tượng trưng cho vẻ đẹp tinh túy, cao sang – nằm ngay giữa lòng hồ.
Không chỉ vậy, nó còn là biểu tượng của trí tuệ, của sự trường tồn, sự giải thoát qua nhận thức đậm chất trí tuệ để đi tới cõi niết bàn.
Chùa Một Cột Hà Nội – kỷ lục được xác lập
Ngày 10/11/2012, tại Faridabad (Ấn Độ), Tổ chức Kỉ lục châu Á đã xác nhận Chùa Một Cột là “Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất châu Á“.
Sau nửa thế kỉ, vào năm 1962, ngôi chùa được xếp hạng Di tích Lịch sử kiến trúc nghệ thuật quốc gia, sau 6 năm chùa được ghi danh trong sách kỉ lục Guiness Việt Nam “Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất Việt Nam“.
Chùa Một Cột còn được thấy ở mặt sau đồng tiền kim loại 5000 đồng của Việt Nam.
Tại quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh cũng có một phiên bản chùa Một Cột.
Ngoài ra, tại thủ đô Moskva của Nga cũng có một phiên bản chùa Một Cột – là công trình lớn nhất của người Việt Nam tại nước ngoài hiện nay.
Chùa Một Cột cùng với “Khuê văn các” đang là một trong những di tích lịch sử văn hóa lâu đời, một biểu tượng của thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến.
Qua nhiều năm, chùa Một Cột đã được cải tạo, phục hồi nhiều lần qua các triều đại của nhà Trần, Hậu Lê và Nguyễn. Chùa Một Cột hiện nay chỉ là một phần của quần thể kiến trúc chùa Diên Hựu ngày xưa.
Có thể nói, chùa Một Cột Hà Nội là một trong những điểm tham quan mà không ai có thể bỏ qua khi đến với thủ đô. Hãy đến chùa Một Cột để chiêm ngưỡng sự độc đáo của nó ngay thôi nào ^^
